Tłumaczenie: Ewa M.Bilińska
Żeby przeżyć i żyć, mężczyzna idzie na polowanie i przynosi do jaskini pożywienie, a kobieta rodzi dzieci, gotuje i dba o ogień. W XIX wieku i pierwszej połowie XX w północnej Norwegii w tej materii niewiele się nie zmienia. W kraju, który przez pół roku skuty lodem i mrozem tonie w ciemnościach, dbałość o rodzinę, pełną spiżarnię i ognisko domowe ma żywotny wymiar. Bohaterki tej opowieści, krew z krwi pisarki – prababka Sara Suzanne, babka Elida i matka Hjordis, wprowadzą nas na wyspy lofockie, opowiedzą o swoim zwyczajnym niezwyczajnym życiu i zadziwią mocą. W „Stuleciu” mężczyźni nie dematerializują się, stoją ramię w ramię przy swoich kobietach, ciężko pracują dbając o aprowizację i domowe interesy. Ale czytając „Stulecie” zdajemy sobie sprawę, że to hołd złożony silnym kobietom, których szara i ciężka codzienność nie pozbawia marzeń o odmianie życia, czy pragnień o miłości. Od skrywanych emocji i ukrytych żądz aż kipi. Wielodzietność wdrukowana w rodzinne stadła, budzi podziw i szacunek do tytanicznej pracy, jaką wykonują kobiety.
Opowiadając o ludziach minionej epoki, nie da się uciec od miejsc, w których osadzona jest akcja. I to jest drugi atut przemawiający za tym, by ze „Stulecia” nie rezygnować. Piękno Lofotów, umiejętność przekazania czaru surowego klimatu może tylko osoba stamtąd. Silny rozdźwięk między południem a północą Norwegii, dobrze uchwycony w chwili, gdy Elida z mężem i dziećmi zamieszkuje w Christianii (dzisiejszym Oslo), to jedna z wielu ciekawostek z cyklu „nie do wiary”. Podział kulturowy z dużą nietolerancją wobec „obcych z północy” działa na wyobraźnię.
Potomkom norweskich wikingów sprzyja szczęście. Piękny kraj, mocne geny rozsiane po całej Europie, matka natura nie skąpiąca bogactw naturalnych i zacne grono sławnych piszących ludzi. Wśród nich Herbjorg Wassmo, pisarka której powieść „Księga Diny” nie tak dawno jeszcze biła rekordy cenowe na aukcjach. Ale zostawmy „Księgę Diny” i jeśli chcemy ponownie zatracić się w lekturze, sięgnijmy po „Stulecie”, a cały wiek i życie trzech pokoleń jednej rodziny staną przed nami otworem.
Jane Doe z offu 