Powieść kryminalno-szpiegowska Roberta Harrisa, w przekładzie Andrzeja Niewiadomskiego.
Nie wiem, czy powinnam głowę posypać popiołem przyznając, że o „sprawie Dreyfusa” dopiero dowiedziałam się po przeczytaniu „Oficera i szpiega” Harrisa. Nie mniej jednak, przyznaję się do ignorancji w temacie tego największego szpiegowskiego skandalu przełomu XIX i XX wieku i donoszę, że lektura tej książki jest obowiązkowa dla tych, którzy chcą i lubią wiedzieć.
Powieść osnuta jest na prawdziwej historii Alfreda Dreyfusa, francuskiego oficera żydowskiego pochodzenia, oskarżonego o działalność szpiegowską na rzecz Niemiec. Celowo mówię o żydowskim pochodzeniu Dreyfusa, ponieważ ma to kluczowe znaczenia dla całej afery, w której francuski antysemityzm odgrywa niebagatelną rolę. Narratorem opowieści jest major Georges Picquart, który po tej szpiegowskiej awanturze awansuje i dostanie stanowisko szefa wywiadu. Picquart nie lubi Dreyfusa i jest przekonany o jego zdradzie i słusznym wyroku sądu. Dopiero objęcie tak prominentnego stanowiska i zgłębianie tematów szpiegowskich, w tym tego najgłośniejszego, uświadomi nowemu szefowi wywiadu, że Dreyfus padł ofiarą zmowy ministrów i wyższych oficerów, którzy nie cofną się przed niczym, by tuszować ten haniebny czyn, nie przejmując się faktem, że prawdziwy szpieg cieszy się wolnością. Jako człowiek honoru, kochający armię i działający na rzecz jej dobrego imienia, nie może pogodzić się z tak bezwzględnym pogwałceniem praw jednostki i tuszowaniem skandalu, postanawia więc dowieść prawdy.
W brawurowy, trzymający w napięciu sposób, Robert Harris opowiada historię Alfreda Dreyfusa. Każda z postaci pojawiających się na kartach powieści, jest prawdziwa, każda z nich ma swoje 5 minut do odegrania w tym pełnym napięcia dramacie. Sfabularyzowanie tego znamiennego epizodu w sposób, jaki udało się Harrisowi, budzi podziw i zachęca do dalszego szukania. A my dostajemy czysty wątek szpiegowski, dziewiętnastowieczne tajne służby w akcji, co rozczula, gdy widzimy metody czytania korespondencji, czy pozyskiwania materiałów z obcych ambasad oraz wzbudza podziw dla jej sprawności. I boleśnie uświadamia, że na szczytach władzy, w tajnych służbach cywilnych i wojskowych bezustannie trwa chocholi taniec, że od czasu do czasu coś wymyka się spod kontroli, a „kolejny Dreyfus” wywołuje skandal tu, popłoch tam i gorączkę wszystkich tajnych służb. A dodatkową atrakcją powieści, jest fin de siecle – życie klasy średniej i wyższej Paryża, bywanie na salonach, w teatrach i operze, precyzyjnie i ze znawstwem opisany.
Prawdziwa szpiegowska historia, genialnie sportretowani bohaterowie tamtego czasu w znakomicie napisanej książce.
//
Jane Doe z offu 